Basın Özgürlüğü

 

“Basın Özgürlüğü İçin Mücadele ve Dayanışma Günü” mü, “Basın Bayramı” mı?

Mustafa Durmuş

24 Temmuz 2024

24 Temmuz, Türkiye’de  “Basın Özgürlüğü İçin Mücadele ve Dayanışma Günü” olarak kutlanmalı.

“Bayramdan ziyade mücadele ve dayanışma günü” olarak anılmasının nedeni ülkedeki basın özgürlüğünün kutlanamayacak kadar kötü bir durumda olması. En son 154 kişilik malum listede yer alanların 36’sının gazeteci ya da basın mensubu olması tesadüf olmamalı.

Türkiye’nin karnesi zayıflarla dolu

Nitekim Reuters’in “Basın, Yayın, Sosyal Medya Türkiye Raporu (2024)” Türkiye’nin basın özgürlüğü karnesinin hiç iyi olmadığını ortaya koyuyor. (1)

Raporun Türkiye ile ilgili kısmı şu tespitle başlıyor:

“Geçen yılki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde kıl payı zafer kazanan Recep Tayyip Erdoğan, yeni dönemine yenilenmiş bir güçle ve medya üzerindeki sıkı kontrolünü sürdürerek başladı”.

180 ülke arasında 158’nci

Öncelikle, Dünya Basın Özgürlüğü Endeksinde (2024) Türkiye’nin 31,6 puan ile 180 ülke arasında 158’nci sırada yer aldığının altını çizelim.

Raporda yer alan bulgulara göre, Türkiye’de basın ve yayında yer alan haberlere olan yurttaş güveni de çok düşük: Ortalama yüzde 35.

Her 100 kişiden sadece 35’i haberlere güveniyor!

Yani her 100 izleyiciden sadece 35’i mevcut haber kanallarında yer alan haberlerin gerçeği yansıttığına inanıyor. Bu açıdan Türkiye 47 ülke arasında 26’ncı sırada bulunuyor.

Bir devlet kuruluşu olan TRT’nin yayınlarına olan güven ise yüzde 45 (geçen yıldan bu yana 3 puan düştü).

İktidar yanlısı yayın organları en az güvenilenler

Haberlerine en az güvenilen yayın organları ise iktidara en yakın ya da iktidarca yönlendirilen basın yayın kurumları. Örneğin A Haber’in güvenirliği yüzde 35, ATV’ninki yüzde 36 ve Sabah’ınki yüzde 39.

En yüksek güvene sahip haber kanalları ise kamuoyunda daha ziyade “muhalif” olarak değerlendirilenler. Sırasıyla: NOW (eski FOX) yüzde 60, Cumhuriyet yüzde 54, Sözcü yüzde 53 ve Halk TV ve NTV yüzde 52.

Online haberler ilk sırada

Habere erişimde yüzde 70 ile online haberler (sosyal medya dahil) ilk sırada iken, yüzde 56 ile TV’ler bunun gerisinde kalıyor (TV izleme oranı 2016’da yüzde 75 idi).

TV’den haber izleme oranı anlamında, NOW TV haftalık olarak, hem TV, Radyo hem de online olarak en çok izlenen haber kanalı konumunda.

Özgür basın demokrasinin olmazsa olmazıdır. Özgür basın susturulamaz.

Dip notlar:

(1(1) Reuters Institute Digital News Report 2024, s. 110-111).