YURTTAŞLIK TEMEL GELİRİ (2) İşsizlik ve yoksulluk sadece ekonomik değil, sosyal ve siyasal bir sorundur

YURTTAŞLIK TEMEL GELİRİ (2)

İşsizlik ve yoksulluk sadece ekonomik değil, sosyal ve siyasal bir sorundur

Mustafa Durmuş

22 Kasım 2019

Günümüzde Yurttaşlık Temel Geliri (YTG) düşüncesini sadece kendini Sol’da görenlerin ya da sosyal demokratların bazı kesimleri değil, Sol liberaller, hatta bazı Sağcılar da savunuyorlar.

GENİŞ BİR YELPAZEDE SAVUNULUYOR

Programı savunan Solcular (1) programın daha çok yoksulluğu ve eşitsizlikleri azaltıcı yönlerine vurgu yaparken, programı eleştirenler (daha ziyade Marksistler) programın emek hareketini zayıflatıcı yönlerine dikkat çekiyorlar.

Sağcılar ise (sermaye perspektifinden) emekçilerin hak ve kazanımlarını ortadan kaldırdığı, emek hareketini pasifleştirdiği için savunuyorlar.

Kendisini Marksist olarak tanımlayan ve Syriza Hükümeti döneminde Yunanistan’da Maliye Bakanlığı da yapan Prof. Varufakis bu programı savunuyor ve 21 Yüzyıl planlamacılarının bu programı temel bir araç olarak kabul etmeleri gerektiğini ileri sürüyor. (2)

Sosyal demokratlar bu öneriyi “herkesin adil bir pay alacağı dengeli bir kapitalist düzene gidiş yolu” olarak gördüklerinden (Barnes) ve emeğin metalaştırılmasını azaltıp, işçilere istemedikleri işi reddetmeleri imkânını sunarak emek-sermaye arasındaki sermaye lehine olan güç asimetrisini düzeltebileceğinden dolayı (Srnicek ve Williams) savunuyorlar. (3)

Nitekim bu öneri ABD’de Sanders, Britanya’da Corbyn’in de başında bulunduğu İşçi Partisi ve Fransa’da Sosyalist Parti tarafından savunuldu. Türkiye’de ise kırsal kesimdeki yoksul aile başına ve geçici olarak aylık asgari ücret tutarında bir ödeme yapılması CHP’nin 2013 yılı tarihli Parti Programında “Vatandaşlık Hakkı Ödemesi” olarak yer alıyor.

BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK TEŞVİK EDİLİR

Geleceğin toplumunu “bilgi toplumu” olarak tanımlayan N. Srnicek ve A. Williams gibi bazı Sol liberaller içinse:

“Bireysel kapasitemizi geliştirmemizi frenleyen, tam zamanlı ve güvenceli istihdam, sendika, sosyal sigorta gibi şeyler modası geçmiş şeyler. Oysa geleceğin kapitalizm ötesi toplumunda bireysel girişimciliğin çok büyük bir önemi var. İşte bu program insanları özgürleştirerek geleceğin toplumuna hazırlanmasını sağlayacak olan temel maddi unsuru olarak işlev görecek bir programdır”. (4)

SAĞ: BÜROKRASİ AZALIR, BÜTÇENİN KAYNAKLARI SERMAYEYE KALIR, SINIF MÜCADELESİ SÖNÜMLENİR!

Yurttaşlık Temel Geliri önerisini çalışmayı caydırdığı, tembelliği ve asalaklığı özendirdiği ve ciddi bir kamusal kaynak israfına neden olduğu için eleştiren Sağcılar kadar buna sıcak bakanlar da var.

Bu tür programların sosyalizmin önünü açmayacağını bilen neo-liberalizmin fikir babaları Hayek ve Friedman gibi Sağcılar ise devlet bürokrasisini azaltacağı, emekçilere dönük sosyal harcamaları ortadan kaldıracağı, böylece devletin üzerindeki mali yükü hafifleteceği, piyasaları büyütüp geliştireceği gerekçeleriyle bu programa sıcak baktılar.

Öyle ki böyle bir Sağcı düşünceye göre, ücret ve sosyal yardım ödemeleri vermek yerine herkese bir miktar para vermek kamusal hizmetlere yönelik kamusal harcamaların azalmasını, böylece tasarruf yapılmasını sağlayabilir. Örneğin sosyal güvenlik harcamaları azaltılabilir, hatta tercihen kaldırılabilir.

Bir başka anlatımla, bazı Sağcılar “kamusal hizmetleri, refah devleti sunumlarını ortadan kaldıracağı ve kamu kaynaklarının doğrudan sermaye kesimine kalacağı, prekaryanın başkaldırışını önleyeceği, gelecekteki girişimci kuşakların yetişmesi için maddi bir destek sağlayacağı öngörüsüyle” savunuyorlar. (5)

Nitekim biraz da bu gerekçelerden yola çıkarak Finlandiya’daki Sağcı hükümet, işsizlik yardımlarını azalttı ve bunun yerine bu uygulamayı bazı pilot bölgelerde kısmi uygulamalarla başlattı. (6)

…devam edecek

DİP NOTLAR:

(1) Bu konuda P. Van Parijs tarafından derlenen şu çalışmaya bakınız: Basic Income And The Left: A European Debate, Social Europe Edition (April 27, 2018).
(2) https://www.economist.com/…/transcript-interview-with-yanis….
(3) Daniel Zamora, “The Case Against a Basic Income”, https://www.jacobinmag.com/…/universal-basic-income-inequal… (28 December 2017).
(4) Agm.
(5) Alyssa Battistoni , “The False Promise of Universal Basic Income”, https://www.dissentmagazine.org (Spring 2017).
(6) Scott Santens, “If You Think Basic Income is “Free Money” or Socialism, Think Again”, https://medium.com (8 September 2017).