İŞSİZLİK- ENFLASYON VE OTORİTERLEŞME

İŞSİZLİK- ENFLASYON VE OTORİTERLEŞME

Mustafa Durmuş

3 Mart 2017

2 ve 3 Mart tarihlerinde Bloomberg’de yayımlanan iki uluslararası endeks Dünyada işsizlik ve enflasyon gibi ekonomik sorunlardaki artışlar ile siyasal iktidarların demokratik hak ve özgürlükleri azaltarak otoriterleşmeye yönelmeleri  arasındaki güçlü ilişkiyi ortaya koyuyor.

Türkiye her iki endekste de en çarpıcı gelişmelerin yaşandığı ilk sıralarda yer alan ülke olarak karşımıza çıkıyor.

İlk endeks “Sefalet Endeksi” ya da “Mutsuzluk Endeksi” olarak da dilimize çevrilebilecek olan “Misery Index” (https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-03-03/these-countries-are-getting-more-miserable-this-year3 Mart 2017).

Endekste yer alan ülke sayısı 65. Endeks iki veriden oluşuyor: İşsizlik ve enflasyon. Yani ülkede işsizlik ve enflasyon arttıkça ülkenin sefaleti artıyor. Kısaca ülkede iş, aş azalıp bir de fiyatlar sürekli olarak artıyorsa halkın mutsuzluğu da artıyor.

Bu endekse göre; 2016 yılında endeksteki puanının değeri 33,1’e çıkan Güney Afrika ilk sırada yer alırken, Arjantin (30.9) ve Yunanistan ikinci (23.2) ve üçüncü sıraya, Türkiye ise 18,4 puan ile 4. Sıraya yerleşiyor.

2017 yılında ise çok büyük bir ekonomik ve politik bunalım içindeki Venezüella (499,7 puan)  ilk sıraya otururken, Türkiye’nin puanı 19,8’e çıkıyor ve bir üst sıraya yükseliyor (araştırma  iki haneye çıkan enflasyon verisini içeren son TÜİK verisini içermiyor).

İkinci endeks “Özgürlük Evi” olarak da dilimize çevrilebilecek olan “Freedom House” adlı bir uluslararası kuruluşun yayımladığı ve 2016 yılı itibariyle fiili olarak özgürlüklerin en çok azaldığı ülkeleri (ve 2017’deki beklentileri de sunan) sıralayan bir endeks (http://www.visualcapitalist.com/worrying-decline-of-freedom-world/

March 2, 2017).

Bu endekste araştırmaya konu edilen ve son 10 yılda hak ve özgürlüklerin en çok azaldığı 28 ülke yukarıdan aşağıya doğru sıralanıyor. Buna göre ilk sırayı – 30 puan azalma ile Merkez Afrika Cumhuriyeti, ikinci sırayı ise  -28 puan ile Türkiye alıyor. Türkiye’nin altındaki sıralarda ise özgürlüklerin neredeyse hiç olmadığı ülkeler olarak tanımlanan Gambia, Mali, Burundi, Bahreyn, Moritanya, Etiyopya ve Yemen gibi neredeyse tamamı çok az gelişmiş Afrika ülkeleri yer alıyor.

Otoriter bir rejim ile yönetildiği bilinen Rusya’nın son 10 yıldaki kaybı  -12 (17.sıra). Savaş içindeki Suriye ve Afganistan ise  -10 puan kayıp ile sırasıyla 10. ve 28. sıralarda yer alarak, en az özgürlük kaybı yaşayan ülkeler olarak sıralanıyorlar.

Geçen yıl (2016) yılında en büyük özgürlük kaybı ise Türkiye’de yaşanmış ( - 15 puan).  

Bloomberg’e göre, bir yandan Suriye’de büyük sorunlar yaşayan, diğer yandan içerde başarısız darbe girişimine maruz kalan ve Rus elçisinin öldürülmesi ile sarsılan ve son olarak ciddi bir ekonomik kriz içine giren Türkiye’de bu gelişmeler otoriter bir rejime yönelim ile sonuçlandı.