“RABBİM CLEVELAND DEDİ”. YERSENİZ!

Mustafa Durmuş

9 Eylül 2018

Türkiye’de olaylar o kadar hızlı gelişip, gündem o kadar hızlı değişiyor ki (ya da değiştiriliyor ki) tarihsel öneme sahip bir olayın yankıları bile ancak bir hafta sürebiliyor.

Türkiye’nin en büyük ve “başarılı” özelleştirmesi olarak yıllarca siyasal iktidar tarafından savunulmuş olan Türk Telekom’un (TT) özelleştirilmesinden söz ediyorum.

Ne zaman ki TT sonunda kredi borçlarını ödeyemez duruma düşerek bankaların eline geçti, o zaman bu özelleştirmenin ayrıntıları ortaya çıktı. Öyle olunca da ortalığa temizlenmesi çok güç bir pislik yayıldı.

Çünkü bu özelleştirmenin sıradan bir özelleştirme olmadığı, tam bir soygun, talan ve içerden yağmalamaya dönüştüğü gözler önüne serildi. Bu konuda uzmanlarca çok şey yazıldığı için durumu sadece özetleyip geçeceğim.

KURUMLAR VERGİSİ DÜŞÜRÜLDÜ, 200 MİLYON LİRALIK VERGİ İADESİ YAPILDI

2005 yılında, ülke güvenliği açısından en stratejik sektörü olan iletişim sektöründe faaliyet gösteren, ülkenin en büyük ve en kârlı (sıfır borçlu) şirketlerinden biri ve tekel konumunda olan dev bir kamu şirketinin yüzde 55 hissesi (zararda olmamasına, hatta kârlı olmasına rağmen), bir hafta sonu Maliye Bakanlığı’nda yapılan yüz yüze görüşmeyle dönemin Maliye Bakanı Unakıtan’ın sözleriyle “babalar gibi”, Lübnanlı Hariri ailesinin ve Suudilerin ortak olduğu Oger’e 6,550 milyar dolara taksitli olarak, özelleştirme yoluyla satıldı. Yapılan anlaşmaya göre, şirketin bütün iletişim şebekesi ve teçhizatı 21 yıllığına Öger’e verildi.

Türkiye’deki kurumlar vergisi mükellefleri içinde ilk sıralarda yer alan bu şirket satıldıktan sonra Araplara bir kıyak daha yapıldı ve geçerli kurumlar vergisi oranı yüzde 30’dan yüzde 20’ye düşürüldü. Ama buradaki bir ayrıntı çok önemliydi. Bu kanun 1 Ocak tarihinden itibaren geçerli sayılarak dönemin parasıyla kurumun yeni sahiplerine 200 milyon lirayı aşan miktarda bir kurumlar vergisi iadesi de yapıldı.

ELİN TAŞIYLA ELİN KUŞUNU VURDU

Öger ne yaptı dersiniz? 6,5 milyar dolarlık satın alma bedelinin 1,3 milyarı dolarını 2005’te peşin olarak ödedi. 2006 yılında ödediği 1,4 milyar doların 1 milyar dolarını ise şirketten aldığı kâr paylarından (temettü) ödedi. Bundan sonra Öger’in cebinden para çıkmadı.

Yani şirket çok kârlı bir şirket olduğundan hemen yüksek kârından ödeme gerçekleşti. Bu arada kurumun verdiği hizmetler sürekli zamlanıyor, kurumda çalışanların sayısı yarı yarıya düşürülerek şirketin kârlılığı daha da yükseltiliyordu.

Ama şirketin Hazine’ye hala borcu vardı. Bu kalan borcu ödemek için de Öger 2007 yılında aralarında (Hükümet’in de telkinleriyle), İş Bankası, Garanti ve Akbank’ın da bulunduğu Türkiyeli bankalardan yüksek miktarda kredi aldı (4,3 milyar dolar). Böylece siyasetçi, finans kapital ve bürokrasi üçgeni de kurulmuş oldu.

Bu arada Öger, şirketten 2006-2016 arasındaki on yıl boyunca, toplam olarak libor faiz oranından bugünkü değeri 7,9 milyar doları bulan temettü aldı. Yani elde edilen toplam kârdan payını sorunsuzca aldı ve bu kârı yine sorunsuzca yurt dışına çıkarttı. 

Böylece bu on yıl boyunca aldığı kâr payı (temettü) özelleştirmenin toplam bedeli olan 6,5 milyar dolardan 1,4 milyar dolar daha fazla oldu (Ne güzel bir alış veriş değil mi?)

Biraz karışık gibi görünse de aslında hesap ortada. Öger, kendilerini çok seven dönemin siyasileri tarafından kasasında onlarca milyon doları bulunan çok kârlı bir kamu tekelini, fiyatının sadece dörtte bir oranında (1,7 milyar dolar) bir peşinat ile aldı.

On yıl boyunca bugünkü değer ile 7,9 milyar dolar kâr payı elde etti. Bunu yurt dışına çıkarttı. Bu operasyon nedeniyle yapılan kurumlar vergisi indiriminden dolayı kasasına 200 milyar liralık bir vergi iadesi girdi. Özelleştirme bedelinin yüzde 75’lik kısmını ise yerli bankalardan aldığı ve geri ödemediği kredilerle karşıladı.

Kısaca Öger çok iyi bir alış veriş yaptı. Elin taşıyla elin kuşunu vurdu. Kurumun içini boşaltırken, 30 bine yakın personelinin işine son verdi. İnsanları aşsız bıraktı. Ödenmeyen kredilerin risklerini ise şimdilik bankalara yükledi. Böylece ülkede ilk kez finans kapital bu çapta bir sanayi ortaklığına girerek, dev bir tekelin büyük ortağı oldu.

CİNAYETİ KÖR KAYIKÇI GÖRDÜ

Tüm bunları tek başına mı yaptı? Elbette hayır. “Kör kayıkçı” dâhil herkes gördü. İngilizlerin deyimiyle bu bir güpegündüz soygunuydu (daylight robbery).

Bu durum, özelleştirmelerin hiçbir ekonomik rasyonalitesinin olmadığını, bir talan ve vurgun, el koyma biçimi olduğunu gözler önüne serdi. Bu nedenle de Türk Telekom özelleştirmesi bazıların dediği gibi yüzyılın en “başarısız” değil, tersine, tarafları açısından, en “başarılı “ özelleştirmesidir.

Bu özelleştirme F. Yaşlı’nın dediği gibi “yeni rejimin ekonomi-politiğinin nasıl işlediğinin de, vatan, millet, Sakarya edebiyatının, memleketi 70 yıldır ezan, Kuran, bayrak diyerek soyan Türk sağının çürümüşlüğünün, ahlaksızlığının, ikiyüzlülüğünün zirve noktasıdır"(1) .

Bu ikiyüzlülük ve arsızlık öyle bir noktaya gelmiştir ki, bu özelleştirmenin mimarı olan dönemin Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’ın, özelleştirmeden 4 yıl sonra, 2009’da by-pass ameliyatı için Türkiye’de değil de neden ABD’ye (Cleveland’da bir özel hastaneye) gittiği karısına sorulduğunda Bayan Unakıtan bizlerin aklıyla alay edercesine, bir gece önce rüyasında “Rabbinin kendisine Cleveland’a götür ” dediğini (2) söyleyebilmiştir.

Çoğu kez yurdumun yoksul insanına bir kasaba hastanesini dahi işaret etmeyen Rabbimin Unakıtan’a Cleveland’ı işaret etmesine ne kadar inanırsınız bilemem ama bu ifade bile yalanın ve çürümüşlüğün boyutlarını ortaya koyuyor.

Öyle bir noktaya geldik ki Marx’ın dediği gibi sadece “katı olan her şey erimiyor”, bir zamanların en kutsalları, en değerlileri de giderek buharlaşıp ortadan kayboluyor.

Bu toplumdaki tüm vergi verenlerin, onların vergi veren atalarının vergileriyle kurulmuş olan bir kurumu sahipsizmiş gibi “babalar gibi” satan yerinde rahat mıdır acaba?
………………..

(1) Fatih Yaşlı, “Bir vatana ihanet hikâyesi: Telekom soygunu”, BirGün (2 Eylül 2018).
(2) Rabbime sordum 'Cleveland' dedi, https://www.mynet.com/rabbime-sordum-cleveland-dedi (5 Mart 2009).